လြတ္လပ္မႈ သရဏံ ဂစၦာမိ

Written By ဥာဏ္မ်ိဳးေအာင္

အရင္အပတ္က အစိုးရဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ လံုး၀
ၾကားေနရမယ္၊ ေလာကီသက္သက္ အစိုးရ ျဖစ္ရမယ္၊ ဘုန္းၾကီး
aက်ာင္းနဲ႔ အစိုးရၾကားမွာ စည္းျခားထားရမယ္ဆိုတဲ့ စံႏႈန္းေတြကို
အေျခခံျပီးေတာ့ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။
ဒီအပတ္ ေဆြးေႏြးခ်င္တာကေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာ
ဆိုခြင့္ပါ။ လူအမ်ားစုကေတာ့ အေပၚ ယံအားျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ
aဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ကို လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
aန႔စဥ္ အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာေတာ့ လူအမ်ားစုမွာ ေရွ႕ေနာက္မညီတဲ့
အျမင္ေတြရွိေနတာကို သတိထားမိပါတယ္။ လယ္သမားေတြ
လယ္သိမ္းခံရလို႔ ဆႏၵ ေဖာ္ထုတ္တာ၊ ေက်ာင္းသားေတြက
ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ခ်င္လို႔ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာေတြမွာ အစိုးရက
ၾကား၀င္တားတာမ်ိဳး ၊ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ခြင့္ မျပဳတာမ်ိဳး၊ အၾကမ္းဖက္
ျဖိဳခြင္းတာမ်ိဳး လုပ္ရင္ေတာ့ လူအမ်ားစုနဲ႔ သတင္းစာဆရာေတြက
အစိုးရက လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ကို တားျမစ္တာပဲလို႔
ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ အလားတူပဲ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္
ဘုန္းၾကီးျဖစ္တဲ့ ဦး၀ီရသူလို ဘုန္းၾကီးက “ဘာသာျခား၊ လူမ်ိဳးျခားေတြကို
 အေျခခံျပီးေတာ့ ရိုင္းရိုင္းစိုင္းစိုင္း ခြဲျခားေျပာဆို ေဟာေျပာတာ”၊
မဘသ ဘုန္းၾကီးေတြက ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာေတြကိုေတာ့ လူမ်ားစုနဲ႔
သတင္းစာဆရာေတြက အစိုးရ ဘာလုပ္ေနလဲ၊ ၀င္ မတားဘူးလား၊
ဦး၀ီရသူကို ဘာလို႔ တရားပြဲ မပိတ္သလဲစသျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ
ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ ကို ပိတ္ပင္ဖို႔ အားေပးတဲ့ အျမင္ေတြကို ေတြ႔ရပါတယ္။

ဆုိေတာ့ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာက် လြတ္လပ္မႈ နယ္ပယ္ထဲကို အစိုးရ
၀င္လာတာ မၾကိဳက္ဘူး။ ေနာက္ထပ္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာက်
လြတ္လပ္မႈ နယ္ပယ္ထဲကို အစိုးရ ၀င္လာေစခ်င္တယ္ဆိုတဲ့
သေဘာသက္ေရာက္ေနပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္းပဲ အစိုးရနဲ႔
လြတ္လပ္မႈဆိုတာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ သေဘာ
ေဆာင္ပါတယ္။ အစိုးရ ၀င္ပါေလေလ၊ လြတ္လပ္မႈနယ္ က်ဥ္းေလေလ။
အစိုးရ ၀င္မပါေလေလ၊ လြတ္လပ္မႈနယ္ က်ယ္ေလေလပါပဲ။
ဒီေတာ့ လက္ငင္း ေရတိုအားျဖင့္ေတာ့ ဦး၀ီရသူလို လူမ်ိဳးေရး၊
ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ အယူအဆေတြကို မၾကိဳက္လို႔
အစိုးရကို ၀င္ပါခိုင္းတယ္ထားပါေတာ့။ ဒါဟာ အစဥ္အလာ
တစ္ခု ျဖစ္သြားပါျပီ။ ေနာင္က်ရင္ အစိုးရက ၀င္ပါပါေတာ့မယ္။
ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာကေတာ့ျဖင့္ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးကို
အေျခခံတယ္၊ ဘယ္လို အေၾကာင္းအရာကေတာ့ျဖင့္
လူေတြကို မေျပာထိုက္တဲ့အရာဆိုတာ အစိုးရမွာ စဥ္းစားရမယ့္
ကိစၥ ျဖစ္လာပါျပီ။ အဲေတာ့ အစိုးရက သူ႔အက်ိဳးစီးပြားကို
အေျခခံျပီးေတာ့ သူၾကိဳက္သလို အဓိပၸါယ္ ေကာက္ယူျပီးေတာ့
အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊
လူနည္းစု အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုသူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ
ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆုိခြင့္ကို ပိတ္ပင္တာေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ကုိ ေသခ်ာ
စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ အဓိက သာဓကယူ စဥ္းစားဖုိ႔
ေကာင္းတာကေတာ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့
အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႔ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ရဲ႕ ရပ္တည္
ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပံုေတြပါပဲ။

၁။ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္၀ါဒီ

လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ဟာ အေျခခံအက်ဆံုး ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေတြက သူတို႔ရဲ႕
ႏိုင္ငံေရးအယူအဆေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ မေဖာ္ထုတ္
ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အစိုးရေပၚကို ႏိုင္ငံသားေတြက လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း
 ရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုလႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း မရွိရင္ သူတို႔ေတြရဲ႕
တျခားအခြင့္အေရးေတြကိုလဲ ကာကြယ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္မို႔ အေမရိကန္ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ပထမျပင္
ဆင္ခ်က္မွာ လြတ္လပ္စြာ စဥ္းစားေတြးေခၚတာ၊ ေျပာဆိုတာ၊
ေရးသားထုတ္ေ၀တာ၊ စုေ၀းတာနဲ႔ ေတာင္းဆိုတာေတြကို
ကန္႔သတ္တဲ့ ဥပေဒေတြ မျပဳရဘူးလို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
ဒါ့အ ျပင္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကလဲ ျပည္နယ္အစိုးရေတြ၊
ေဒသႏၱရ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာ
ဆိုတာကို မကန္႔သတ္ရဘူးလို႔ တားျမစ္ထားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ျခြင္းခ်က္ကေတာ့ ဒီလိုလြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာ
ဆိုတာဟာ တရားမဲ့တဲ့ ျပဳက်င့္မႈေတြ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို
ျဖစ္ႏိုင္တာ ေသခ်ာသေလာက္နီးနီး ရွိရင္ေတာ့ ကန္႔သတ္
ႏိုင္တယ္လု႔ိ ဆိုပါတယ္။

ျဖစ္ရပ္ကေလးတစ္ခုကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ Ku Klux Klan
(လူျဖဴလူမ်ိဳးၾကီး အယူအဆကို အားေပးဖို႔ အၾကမ္းဖက္နည္း
ေတြ သံုးတဲ့ လွ်ိဳ႕၀ွက္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုပါ။ ၁၉ ရာစုေလာက္က
အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းက ျပည္နယ္ေတြမွာ လႈပ္ရွားခဲ့ပါ တယ္။)
အဖြဲ႕၀င္တစ္ေယာက္က “လူျဖဴ ေကာေကးရွင္လူမ်ိဳးေတြကို
ဗဟိုအစိုးရက ဆက္လက္ ဖိႏွိပ္ေနမယ္ဆိုရင္ လက္စားျပန္
ေခ်ရမယ္”လို႔ အဖြဲ႕၀င္ေတြ စုေ၀းပြဲတစ္ခုမွာ မိန္႔ခြန္းေျပာ
ပါတယ္။ အိုဟိုင္းအို ျပည္နယ္ဥပေဒအရ ဒီလူဟာ
အၾကမ္းဖက္မႈကို ေဆာ္ၾသေနသူ ျဖစ္တယ္လို႔ တရားစြဲ
ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုေဆာ္ၾသတာဟာ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း
ဥပေဒမဲ့ အျပဳ အမႈေတြကို ျဖစ္ဖို႔ ဦးတည္ေနမွသာ၊
သို႔မဟုတ္ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ ရွိမွသာ တားဆီးပိတ္ပင္ႏိုင္တယ္လို႔
တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဆံုးျဖတ္ျပီးေတာ့ စြပ္စြဲခ်က္ကို
ပယ္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆာ္ၾသတဲ့ စကားလံုးေလး
ေတြနဲ႔တင္ တျခားသူေတြကို ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္းၾကီး
ဥပေဒမဲ့ အျပဳအမႈေတြကို လုပ္ေအာင္ ေစ့ေဆာ္ႏိုင္တာ
ရွားပါတယ္။ “ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ဥပေဒမဲ့ အျပဳအမႈ”
(imminent lawless action)ျဖစ္ေစမွ ဆိုတဲ့ စကားရပ္
ကေလးက လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ကို
အစိုးရက မကန္႔ သတ္ႏိုင္ေအာင္ တားျမစ္ထားတဲ့
ကန္႔သတ္ခ်က္ေလးတစ္ခုပါ။

တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ရဲ႕ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ဥပေဒမဲ့ အျပဳအမႈ
ျဖစ္ေစမွဆိုတဲ့ စကားရပ္ကို အေျခခံျပီးေတာ့ အျငင္းပြား ရတဲ့
ျဖစ္ရပ္တစ္ခုလဲ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ
ရစ္ပတ္ဘလစ္ကန္ ညီလာခံက်င္းပေနတဲ့ ခန္းမရဲ႕ အျပင္ဘက္မွာ
ကြန္ျမဴနစ္လူငယ္တစ္ေယာက္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕
ႏိုင္ငံေတာ္အလံကို မီးရွိဳ႕ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။ Texasျပည္နယ္
အစိုးရက အလံမီးရွိဳ႕တာဟာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လံုျခံဳမႈကို
ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း အႏၱရာယ္ျပဳႏိုင္တယ္ လို႔ ေလွ်ာက္ထားတာကို
တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ျငင္းပယ္ပါတယ္။ “အယူအဆတစ္ခု၊
ယံုၾကည္မႈတစ္ခုကို ေဖာ္ထုတ္ ေျပာဆိုတာမွာ လူအဖြဲ႕အစည္းက
အဲဒီအယူအဆ၊ အဲဒီ ယံုၾကည္မႈကို လက္မခံႏိုင္ဖြယ္ရာ၊
မႏွစ္ျမိဳ႕ဖြယ္ရာအျဖစ္ ျမင္ေန ရင္ေတာင္မွ” အစုိးရက
 လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုတာကို တားျမစ္ႏိုင္ခြင့္
မရွိဘူးလို႔ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ အမုန္းစကား (Hate Speech)ကိုလဲ အစိုးရက
တားျမစ္လို႔မရဘူးဆိုတာကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က
လက္ခံထားပါတယ္။ လူမ်ိဳးေရး၊ အသားအေရာင္၊ ယံုၾကည္မႈ၊
ဘာသာတရား စတာေတြေပၚ အေျခခံျပီးေတာ့ ေဒါသျဖစ္ေအာင္၊
အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္ေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္တဲ့ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုမႈေတြမွာ
ပါ၀င္ရင္ ရာဇ၀တ္မႈအျဖစ္ သတ္မွတ္တဲ့ အစိုးရရဲ႕အမိန္႔ေတြ ၊
ဥပေဒေတြကိုလဲ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က လက္မခံဘူး။
 ပယ္ခ်ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုမႈမွာ
“ပါ၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေပၚကို” (Speech on the
basis of its content) အေျခခံျပီးေတာ့ တားျမစ္ကန္႔သတ္
တာမ်ိဳး အစိုးရက လုပ္လို႔မရဘူးလို႔ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရဲ႕ ပထမျပင္ဆင္ခ်က္ကို အဓိပၸါယ္
ဖြင့္ဆိုျပပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္တာကို အားေပးလံႈ႕ေဆာ္တဲ့
ေျပာဆိုမႈေတြကို ခြင့္ျပဳထားလို႔ အၾကမ္းဖက္ ရာဇ၀တ္မႈေတြဆီ
ဦးတည္သြားႏိုင္ခဲပါတယ္။

လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းစီတန္းလွည့္လည္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔လဲ
အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အေမရိကန္
နာဇီပါတီက Illinoisျပည္နယ္ Skokieျမိဳ႕ထဲမွာ လူစုလူေ၀းလိုက္
စုေ၀းလွည့္လည္မွာကို ျပည္နယ္အစိုးရက တားျမစ္တဲ့ အမိန္႔
 ထုတ္ပါတယ္။ Skokieမွာ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြ အမ်ားစု ေနထိုင္ၾက
ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ နာဇီဂ်ာမနီရဲ႕ ေခြ်းတပ္စခန္းေတြက လြတ္
ေျမာက္လာသူေတြလဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကေတာ့
လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းစီတန္းလွည့္လည္တာ ေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ အက်ိဳးအဆက္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ “ျဖစ္ႏိုင္ေခ်”ထက္
 “လြတ္လပ္စြာ စီတန္းလွည့္ လည္ခြင့္”ကို ဦးစားေပးရမယ္လို႔
ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က တားျမစ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့
အေၾကာင္းအရင္းကို အခိုင္အမာ သက္ေသျပဖို႔ လိုပါတယ္။
မလိုလားအပ္တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြေတာ့ ျဖစ္ေတာ့မွာ
 ေသခ်ာသေလာက္ နီးနီး ရွိေၾကာင္း၊ ဒါကို ထိန္းသိမ္းဖို႕
အတြက္ ရဲ၀န္ထမ္းေတြကို တာ၀န္ေပးတာလိုမ်ိဳး နည္းလမ္းေတြ
သံုးရံုေလာက္နဲ႔လည္း မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္း၊ တားကို
တားမွ ျဖစ္မယ့္ ေနာက္ဆံုးနည္း တစ္နည္းသာ ရွိေၾကာင္း
သက္ေသျပဖို႔ လိုပါတယ္။

လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုတာနဲ႔ စီတန္းလွည့္လည္တာေတြက
လူေတြရဲ႕ ေန႕စဥ္ဓူ၀ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို အေႏွာက္
အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္တာကိုလဲ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က အသိအမွတ္ျပဳ
ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လူသြားလူလာ၊ ယာဥ္ သြားယာဥ္လာ မ်ားတဲ့
လမ္းမ အလယ္မွာ လူထုစည္းေ၀းပြဲေတြ က်င္းပခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဒီ့အတြက္
စုေ၀းစီတန္းမယ့္ အခ်ိန္နဲ႔ ေနရာေတြကို အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြက
ခ်ိန္ညွိတာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က လက္ခံ
ထားပါတယ္။ ဒီ လို ခ်ိန္ညွိေပးတာမွာ အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔
က်ိဳးေၾကာင္းက်က် ရွိဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေၾကာင္း၊ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္
ေလွ်ာက္ထားသူ အဖြဲ႕အားလံုးကို တန္းတူထား ဆက္ဆံရမွာ
ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူအမ်ားစု လက္မခံတဲ့ အျမင္ေတြကို ကိုင္စြဲ
ထားတဲ့ အဖြဲ႕ေတြကိုပင္လွ်င္ တန္းတူထား ဆက္ဆံရမွာ
ျဖစ္ေၾကာင္း တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ကန္႕သတ္ထားပါတယ္။

၂။ ဂုဏ္သိကၡာညိွဳးႏြမ္းေစမႈ

လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ ရွိတယ္ဆိုတာ ကိုယ္ေျပာလိုက္တဲ့၊
ကိုယ္ေရးလိုက္တဲ့ အက်ိဳးအဆက္ကို တာ၀န္ယူ စရာ မလိုဘူးလို႔
မဆိုလိုပါဘူး။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ၾကီးၾကီးမားမား
ထိခိုက္ေစတဲ့ မွားယြင္းတဲ့ သတင္းအ ခ်က္အလက္ေတြကို ေရးသား
ထုတ္ေ၀တာ၊ ေျပာဆိုတာ လုပ္ရင္ေတာ့ ထိခိုက္နစ္နာသူက တရား
စြဲဆိုလို႔ ရပါတယ္။ တရား စြဲဆိုတာ ႏိုင္မလား၊ မႏိုင္ဘူးလားဆိုတာေတာ့
စဥ္းစားစရာေတြ ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၄ ခုနွစ္က New York Times
သတင္းစာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အမႈတစ္ခုကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။
Alabamaျပည္နယ္ အရာရွိေတြက ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး
ေတာင္းဆိုတဲ့ လူမည္း ဆႏၵျပသူေတြကို ကိုယ္ထိလက္ေရာက္
ရိုက္ႏွက္ေနတာကို တိုင္းမ္စာေစာင္က ေ၀ဖန္ပါတယ္။ ဒါဟာ
 ဂုဏ္သိကၡာ ညိွဳးႏြမ္းေစတယ္လို႔ ျပည္နယ္တရားရံုးက
ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က
ပယ္ခ်လိုက္ပါ တယ္။ အစိုးရ၀န္ထမ္းကို ဂုဏ္သိကၡာညိွဳးႏြမ္း
ေစတယ္ဆိုတာ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ထိခိုက္နစ္နာေစလိုတဲ့
ဆႏၵပါ၀င္ေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႔လိုတယ္လို႔ တရားလႊတ္
ေတာ္ခ်ဳပ္က ဆိုပါတယ္။

လြတ္လပ္စြာ ေရးသားထုတ္ေ၀တာ၊ ေျပာဆိုတာေတြကို
အေကာင္းဆံုး အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္ဖို႔ကေတာ့ ကိုယ္ေရးတာ၊
ကိုယ္ေျပာတာေတြက “မွန္ကန္မႈ” ရွိဖို႔ပါ။ ေရးသားထုတ္ေ၀တာ၊
အသံလႊင့္တာေတြက မွန္ကန္ေနသမွ် ဒီလိုမ်ိဳး ထုတ္ေ၀တာ၊
အသံလႊင့္တာက လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္
ေစရင္ေတာင္ ပံုမွန္အားျဖင့္ သတင္းမီဒီယာေတြကို ဂုဏ္
သိကၡာညိွဳးႏြမ္းေစမႈနဲ႔ တရားစြဲဆို အျပစ္ခံရမႈကေန
အကာအကြယ္ေပးထားပါတယ္။ “သက္ေသျပလို႔ရတဲ့
မွားယြင္းတဲ့ အ ခ်က္အလက္၊ စကားလံုးနဲ႔ စကားလံုးက
ရည္ညႊန္းတဲ့ စိတ္ဆႏၵ” ေတြ မပါ၀င္သမွ် လြတ္လပ္စြာ
ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုခြင့္ကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ
အျပည့္အ၀ ကာကြယ္ေပးထားပါတယ္။

၃။ လိင္အသားေပး ထုတ္ေ၀မႈ

တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကို ဆံုးျဖတ္ရ အခက္ေတြ႕ေစတဲ့
 ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကေတာ့ ကိုယ္က်င့္တရားကို
ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ယူဆၾကတဲ့ လိင္အသားေပး ေရးသား
ထုတ္ေ၀မႈေတြပါ။ လိင္မႈဆိုင္ရာ ေရးသားထုတ္ေ၀မႈေတြဟာ
ဘယ္ဟာကေတာ့ျဖင့္ ကိုယ္က်င့္တရား ပ်က္ျပားေစတယ္၊
ဘယ္ဟာကေတာ့ျဖင့္ ကိုယ္က်င့္တရားကို မပ်က္ျပားေစဘူးဆိုတာ
သတ္မွတ္ဖုိ႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ဒီ့အတြက္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က
စံတစ္ခု ထားၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ထုတ္ေ၀မႈ တစ္ခုလံုးကို
ၾကည့္လုိက္ရင္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အျပဳအမႈေတြကိုပဲ အဓိက
ထားတယ္၊ တျခား လူမႈေရးဆိုင္ရာ ထူးျခားခ်က္ ဘာမွ
မပါတာကို ကိုယ္က်င့္တရားကို ပ်က္ျပားေစတဲ့ အရာလို႔
သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီအျမင္ဟာ လက္ရွိ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕
စံႏႈန္းေတြအရ လက္ခံထားတဲ့ သာမန္လူတစ္ေယာက္ရဲ႕
အျမင္ ျဖစ္ရမယ္လု႔ိလဲ ဆိုပါတယ္။ ဒီစစ္ေဆးမႈ စံႏႈန္းေတြက
အလုပ္မျဖစ္လွပါဘူး။

ေနာက္ပိုင္းမွာ “ေခတ္ျပိဳင္လက္ရွိ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စံနႈန္းေတြ”
ဆိုတာကို “ေဒသအဆင့္”ေလာက္ပဲ သေဘာထားသံုးပါ ေတာ့တယ္။
ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ မတူတဲ့ ေဒသမွာ ေနထိုင္တဲ့ လူေတြဟာ မတူညီတဲ့
ခံစားခ်က္ေတြ၊ အျမင္ေတြ ရွိလို႔ပါ။ ဒီလို ထုတ္ေ၀မႈတစ္ခုဟာ
မစၥစၥပီေဒသခံေတြအတြက္ ကိုယ္က်င့္တရား ပ်က္ျပားေစတဲ့
အရာလို႔ ယူဆေပမယ့္ လက္စ္ ဗီးဂတ္မွာ ေနထိုင္သူအတြက္ေတာ့
သာမန္ကိစၥတစ္ခုလို႔ပဲ သေဘာထားႏိုင္ပါတယ္။ “ေဒသအဆင့္”
စံႏႈန္းေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ ရာမွာလဲ ထုတ္ေ၀မႈရဲ႕ အေပၚယံအျပင္
အဆင္ထက္ ပါ၀င္တဲ့အေၾကာင္းအရာတစ္ခုလံုးကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ႏိုင္တဲ့
“ဆင္ျခင္ႏိုင္ စြမ္းရွိသူ တစ္ေယာက္ရဲ႕ အျမင္” ျဖစ္ရမယ္လို႔
ဆိုျပန္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီကိစၥက ဆံုးျဖတ္ရခက္ခဲတဲ့
ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္ ေနဆဲပါပဲ။

လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသားေပး ထုတ္ေ၀မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔
ေနာက္ထပ္ စဥ္းစားစရာက “အမ်ားျပည္သူ ေနထိုင္ သြားလာ
ရာ ေနရာ” နဲ႔ “ပုဂၢလိက တစ္ဦးတည္း ေနထိုင္ရာ”ပါ။ တရား
လႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ကေတာ့ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူေတြ ကိုယ့္အိမ္
ကိုယ့္ယာရဲ႕ တစ္ကိုယ္ေရတစ္ကာယ ေနထိုင္ရာ ေနရာမွာ
လိင္အသားေပး ထုတ္ေ၀မႈေတြကို ဖတ္တာ၊ ၾကည့္တာဟာ
ရာဇ၀တ္မႈ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆံုးျဖတ္လုိက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
အဲဒီ လိင္အသားေပး ထုတ္ေ၀မႈမွာ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႕
ရုပ္ပံုေတြကိုေတာ့ ထည့္သြင္းပံုႏွိပ္တာ၊ ရုိက္ကူးတာကို
ခြင့္မျပဳပါဘူး။ ဒါဟာ ရာဇ၀တ္မႈပါ။ ဒီလို ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႕
ပံုေတြ ပါတာကို ၀ယ္ယူရင္ ထုတ္ေ၀သူကို အားေပးရာ
ေရာက္တဲ့အတြက္ ၀ယ္ယူသူကို ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္ရာ
ေရာက္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူ
လူၾကီးေတြရဲ႕ ပံုေတြကို ကေလးသူငယ္ပံုစံ ေျပာင္းျပီးေတာ့
ထုတ္ေ၀ တာကိုေတာ့ ရာဇ၀တ္မႈအျဖစ္ မသတ္မွတ္ပါဘူး။

၄။ လြတ္လပ္မႈ သရဏံ ဂစၦာမိ

ဗမာႏိုင္ငံမွာလဲ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ တျခားေသာ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ
တန္ဖိုးထားမႈေတြ ထိပ္တိုက္တိုးတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။
၀မ္းနည္းစရာေကာင္းတာကေတာ့ ဆင္ျခင္ဥာဏ္ကို အေျခခံျပီးေတာ့ စနစ္တက် ေ၀ဖန္စစ္ေၾကာ၊ ေဆြးေႏြးျငင္းခံု ၾကတာမ်ိဳး မရွိဘဲ
ျဖစ္ပ်က္တစ္ခုမွာေတာ့ လြတ္လပ္မႈဘက္ကို သြားကပ္လိုက္၊
 ေနာက္ထပ္ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာေတာ့ လြတ္ လပ္မႈထက္ တျခားေသာ
တန္ဖိုးထားမႈေတြဘက္ ေျပးကပ္လိုက္ လုပ္ရင္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕
စုေပါင္း အမွန္တရားရွာေဖြမႈ မွာ ဘာမွ အရာထင္ မက်န္ရစ္ခဲ့တာကို
ေတြ႔ရပါတယ္။ လိင္အသားေပးေတြ ပါတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕လူေတြက
ယူဆေပမယ့္ ထုတ္ေ၀သူေတြကေတာ့ က်န္းမာေရး အသိ
ပညာေရးစာေစာင္လို႔ မွတ္ယူတဲ့ ညိွဳ႕မဂၢဇင္းနဲ႔ ျပန္ၾကားေရး
ဌာနျဖစ္တဲ့ ကိစၥမွာ လဲ လြတ္လပ္မႈ၊ လူ႔သဘာ၀နဲ႔ အစဥ္အလာ
တန္ဖိုးထားမႈေတြကို အေျခခံတဲ့ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြ
ထင္ထင္ရွားရွား မရွိခဲ့ပါ ဘူး။ အလားတူပဲ ေအာင္ရင္ျငိမ္းရဲ႕
ရိုမန္ေဘာ့စာအုပ္ ထြက္လာေတာ့ ျပန္ၾကားေရးဌာနက
လိုက္သိမ္းခိုင္းပါတယ္။ အဲဒီ တုန္းကလဲ လူေတြၾကားမွာ ေပါ့ေပါ့ တန္တန္ ေလွာင္ေျပာင္တာေတြေလာက္နဲ႔ ျပီးဆံုးသြားတာပါပဲ။
ေဖ့စ္ဘုတ္မွာ ေဒါက္တာ ဆိတ္ဖြား အမည္နဲ႔ ဥပေဒျပဳေရး
မ႑ိဳင္ကို ေ၀ဖန္လို႔ လႊတ္ေတာ္က ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ စံုစမ္းခိုင္း
တုန္းကေတာ့ ေ၀ဖန္ေဆြးေႏြးမႈ ေတြ အေတာ္အတန္ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဆိုေတာ့ လြတ္လပ္မႈဆိုရာမွာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ လူတစ္ဦးခ်င္းၾကား၊
လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ လူနည္းစုၾကား၊ အစိုးရနဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အ စည္းၾကား၊
အစိုးရနဲ႔ လူတစ္ဦးခ်င္းၾကား၊ အစိုးရနဲ႔ လူနည္းစုၾကားစသျဖင့္
ပဋိပကၡသေဘာေဆာင္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ အေျခခံတန္ဖိုးထား
ဆံုးျဖတ္မႈေတြ၊ က်င့္၀တ္ေတြ၊ လူ႔သဘာ၀ေတြကို အေျခခံျပီးေတာ့
ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြ လုပ္သင့္ပါ တယ္။ ဒါမွ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕
ပူးေပါင္းျပီးေတာ့ အမွန္တရားရွာေဖြမႈဟာ ပိုမိုထိေရာက္လာမွာ
ျဖစ္တယ္။ လူ႕အဖြဲ႔အစည္းက ရွင္သန္သက္၀င္ျပီးေတာ့ အစဥ္
အလာတန္ဖိုး အေဟာင္းအမ်ဥ္းေတြ၊ ယုတၱိမတန္တာေတြ၊
အယူသည္းမႈေတြရဲ႕ ေနရာမွာ ေခတ္ျပိဳင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔
ကိုက္ညီတဲ့ တန္ဖိုးအသစ္ေတြ၊ က်င့္၀တ္အသစ္ေတြ ေဖာ္ထုတ္
လာႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုမွသာ ဒီမိုကရက္တစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း
တစ္ခုရဲ႕ အဓိက ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္မႈဟာ
ပိုမိုေဘာင္က်ယ္လာပါ လိမ့္မယ္။ လြတ္လပ္မႈကို ျမတ္ႏိုးတဲ့
ယဥ္ေက်းမႈ ေဘာင္က်ယ္လာတာနဲ႔အမွ် မတရားမဲ့ ျပဳက်င့္မႈေတြ၊
အယူသည္းမႈေတြ၊ အေၾကာက္တရားေတြဟာ လြင့္ပါးသြားပါလိမ့္မယ္။
ဒီေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေႏွာင္ၾကိဳးမဲ့တဲ့ ဆင္ျခင္တံု
တရားက အစြမ္းကုန္ ရြက္ဖြင့္ျပီးေတာ့ အမွန္တရားကို ရွာေဖြႏိုင္
ပါလိမ့္မယ္။ ဒီနည္းအားျဖင့္သာလွ်င္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ရုပ္ပိုင္း
ဆိုင္ရာ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈေတြ၊ အသစ္သစ္ေသာ တိုးတက္မႈေတြ၊
အေတြးအေခၚ ဖြံ႕ျဖိဳးမႈေတြ ေပၚေပါက္လာျပီးေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ
အဆင့္အတန္း ျမင့္မားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသစ္ဆီကို တစထက္
တစ တက္လွမ္းႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဆိုေတာ့ကား အခ်ဳပ္ေျပာရရင္
လြတ္လပ္မႈဟာ လူတစ္ဦးခ်င္းစီအတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း
တစ္ခုလံုးအတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ၊ ယဥ္ေက်းမႈပိုင္းဆိုင္ရာ၊
အသိပညာပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအတြက္ အေျခခံက်တဲ့
အေၾကာင္းတရား ျဖစ္ တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လြတ္လပ္မႈ သရဏံ ဂစၦာမိၾကပါ။


Ref; The American Democracy by Thomas E. Patterson